Samenlevingscontract, geregistreerd partnerschap of huwelijk: wat zijn de verschillen?

12 / 08 / 2021 Martin Weenink

Als u en uw partner uw relatie officieel willen maken of als u samen gaat wonen met uw partner, dan zijn er in Nederland verschillende opties. Elke vorm heeft zijn eigen voor- en nadelen.

In dit artikel behandelen wij eerst de vier mogelijke vormen van samenwonen. Vervolgens geven we u inzicht in de zes belangrijkste verschillen tussen samenwonen zonder samenlevingscontract, samenwonen met samenlevingscontract, een geregistreerd partnerschap of trouwen.

Mogelijkheden bij samenwonen

U kunt kiezen tussen:

  1. Samenwonen zonder samenlevingscontract
  2. Samenwonen met samenlevingscontract
  3. Geregistreerd partnerschap
  4. Trouwen

1. Samenwonen zonder samenlevingscontract

De eerste optie is samenwonen zonder samenlevingscontract. Bij deze vorm van samenwonen bent u niets aan elkaar verplicht en wordt er niets officieels vastgelegd of geregistreerd. Dat betekent dat u ook geen recht hebt op partneralimentatie of erfenisrecht heeft.

Op het gebied van belastingen ondervindt u wel gevolgen van deze vorm van samenwonen: een gezamenlijke huishouding kan invloed hebben op toeslagen, uitkeringen of belastingen. Ondanks dat er geen samenlevingscontract is, is het wel mogelijk om fiscale partners te zijn.

Indien samenwonende partners, volgens de burgerlijke staat, niet geregistreerd met elkaar verbonden zijn én zij geen samenlevingscontract getekend of een testament opgesteld hebben, bestaan er risico’s voor het inkomen of vermogen wanneer de relatie verbroken wordt of als één van beide partners komt te overlijden. Daarom is het aan te raden om het samenwonen te registreren en daarmee bepaalde regelingen tijdig vast te zetten.

2. Samenwonen met samenlevingscontract

Als u gaat samenwonen, dan kunt ervoor kiezen om een samenlevingscontract op te stellen. Hierover staan onder andere afspraken over de gemeenschappelijke huishouding. U kunt afspraken maken over wie welk deel van bijvoorbeeld de woonlasten draagt, over het gebruik van bankrekeningen en het verdelen van gezamenlijke bezittingen indien de relatie wordt beëindigd. Als u een koopwoning heeft of als u samen kinderen hebt, dan is het aan te raden om een samenlevingscontract op te stellen. Als dit contract notarieel is vastgelegd wordt u automatisch fiscaal partner van elkaar.

Echter, fiscaal partnerschap verandert niets aan de burgerlijke staat. Ongeacht of u een samenlevingscontract hebt of niet blijft uw burgerlijke staat, als samenwonende, ongehuwd en wordt u niet geregistreerd als partner. 

Met alleen een samenlevingscontract wordt u ook niet opgenomen als partner in de overlijdensakte op moment van overlijden van uw partner.

3. Geregistreerd partnerschap

Het geregistreerd partnerschap is ingevoerd als alternatief voor het huwelijk. Ten tijde van het invoeren, was het homohuwelijk nog niet toegestaan in Nederland. Door middel van het geregistreerd partnerschap was het voor homostellen toch mogelijk om een officiële verbintenis met elkaar aan te gaan. Bij deze relatievorm gelden dezelfde rechten en plichten als bij een huwelijk:

  1. uw relatie wordt geregistreerd bij de burgerlijke stand,
  2. u wordt automatisch elkaars erfgenaam,
  3. u mag elkaars naam dragen
  4. en u wordt onderhoudsplichtig.

Er bestaan wel enkele verschillen ten opzichte van het trouwen als het bijvoorbeeld gaat om het geregistreerd partnerschap beëindigen  en ten aanzien van de erkenning van dit geregistreerd partnerschap in het buitenland. Indien u daarover advies wenst, kunt u contact opnemen met een van onze advocaten.

4. Trouwen

Een huwelijk is van oudsher de populairste manier om een relatie officieel vast te leggen. Net als bij een geregistreerd partnerschap wordt u relatie vastgelegd bij de burgerlijke stand en wordt u automatisch elkaars erfgenaam (en onderhoudsplichtig).

Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen deze samenlevingsvormen?

Het grootste verschil tussen huwelijk en/of geregistreerd partnerschap en een samenlevingscontract is dat er automatisch rechten en plichten zijn vastgelegd, die ten opzichte van een samenlevingscontract niet automatisch vast worden gelegd. Dat moet bij een samenlevingscontract apart gebeuren om de rechten en plichten geldig te laten zijn.

Er zijn enkele belangrijke verschillen tussen de genoemde samenlevingsvormen. De zes belangrijkste verschillen zijn op een rij gezet.

1. Ouderlijk gezag

Bij een huwelijk worden echtgenoten van rechtswege juridische ouders van kinderen die tijdens het huwelijk zijn geboren, ongeacht of de vader ook de biologische vader is. De vader hoeft een kind ook niet te erkennen. Ook zijn de ouders van rechtswege belast met het gezamenlijk gezag.

Dit is niet het geval bij een samenlevingsovereenkomst. Als u als vader van het kind geen geregistreerd partner of echtgenoot bent van de moeder van het kind, dan kunt u gezamenlijk het gezag laten aantekening in het gezagsregister. Hiervoor heeft de vader toestemming van de moeder nodig. Een gerechtelijke procedure is dan niet nodig.

2. Gemeenschap van goederen

Bij een huwelijk en bij een geregistreerd partnerschap geldt in principe dat er sprake is van (beperkte) gemeenschap van goederen. Dat betekent dat uw partner mede-eigenaar wordt van uw bezittingen en vermogen vanaf het moment van trouwen. Dit geldt overigens ook voor eventuele schulden: u bent beiden aansprakelijk voor schulden die tijdens het huwelijk ontstaan.

Wilt u niet in beperkte gemeenschap van goederen trouwen? Dan dient u partnerschapsvoorwaarden of huwelijkse voorwaarden op te stellen bij een notaris.

3. Erfenis

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, wordt u bij een samenlevingsovereenkomst niet automatisch erfgenaam van elkaar. Het is mogelijk om dit alsnog vast te leggen maar dit dient via een testament te geschieden. In een notarieel samenlevingscontract kan een verblijvingsbeding worden opgenomen met betrekking tot gezamenlijke bezittingen (zoals een koopwoning) in het geval een van de partners overlijdt.

4. Vrijstelling van erfbelasting

Een belangrijk verschil is tegelijkertijd een verschil waar u het liefst niet mee te maken krijgt. Dit heeft namelijk betrekking op erfbelasting. Bij een erfenis van een echtgenoot of een geregistreerd partner geldt een belastingvrijstelling tot meer dan 600.000 euro. Dat betekent dat u als langstlevende echtgenoot meer dan 600.000 euro belastingvrij kunt erven.

Bij een samenlevingscontract geldt deze erfbelasting in beginsel niet, omdat de partners hierbij niet automatisch elkaars erfgenaam worden. Dat betekent dat u slechts tot ruim tweeduizend euro belastingvrij kunt erven. Heeft u een samenlevingscontract en bent u elkaars erfgenaam? Dan kan een vrijstelling van erfbelasting alleen worden verkregen als u aan een aantal voorwaarden voldoet die te vinden zijn op de website van de Belastingdienst.

5. Buitenland

Een huwelijk (in ieder geval een huwelijk tussen man en vrouw) wordt in vrijwel elk land erkend, in tegenstelling tot een geregistreerd partnerschap. Bij langdurig verblijf in het buitenland of bij emigratie kan het daarom verstandig zijn om voor een huwelijk te kiezen. Dit kan veel gevolgen hebben voor bijvoorbeeld een erfenis.

6. Relatie beëindigen via rechter

De verschillen tussen een geregistreerd partnerschap en trouwen zijn sinds enkele jaren zo klein dat de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie het geregistreerd partnerschap wil opheffen. Toch zijn er nog enkele verschillen, waaronder de manier waarop de relatie beëindigd wordt.

Een huwelijk kan alleen door een rechter worden ontbonden door middel van een echtscheiding. Een geregistreerd partnerschap kan in beginsel via een verklaring van een advocaat of notaris worden ontbonden. Hierbij geldt de voorwaarde dat de partners geen minderjarige kinderen hebben en dat het verzoek tot ontbinding gezamenlijk wordt ingediend.

Advies nodig?

Meer informatie over samenlevingsvormen en de gevolgen hiervan in uw situatie? Neem contact op met LINK Advocaten.

Contact »
delen