Is een testament geldig als de erflater dement was toen het werd opgesteld?

Na het overlijden van iemand uit uw omgeving bent u waarschijnlijk niet direct met de erfenis bezig. Toch is het onvermijdelijk dat de erfenis afgewikkeld moet worden. De overledene, die erflater wordt genoemd in het erfrecht, kan een testament hebben opgesteld.

Soms bestaat er twijfel over de mentale toestand van de erflater op het moment dat hij het testament liet opstellen. Een vraag die zich in erfrechtzaken vaak voordoet is of het testament in zo’n geval geldig is.

Geldigheid testament bij dementie

Voor de geldigheid van een testament geldt de volgende stelregel: het testament is geldig als de erflater handelingsbekwaam was op het moment dat het testament door de notaris werd opgesteld.

Hoe wordt bepaald of de erflater handelingsbekwaam is?

Het vaststellen van de handelingsbekwaamheid gebeurt op het moment dat de erflater het testament laat vastleggen. De notaris is hiervoor verantwoordelijk. Bij twijfel moet de notaris een collega of arts raadplegen.

Ook dient de notaris na te gaan of de erflater handelingsbekwaam is als hij zijn testament wil wijzigen of intrekken.

Het vastleggen van een testament is een persoonlijke zaak. Het gesprek tussen erflater en notaris vindt in beginsel onder vier ogen plaats. Het is daarom doorgaans niet mogelijk om als erfgenaam toe te zien op dit gesprek en op wat er in dit gesprek gezegd wordt door de erflater.

Testament van dementerende wijzigen

Lijdt een erflater aan dementie en heeft hij geen testament vastgelegd bij de notaris, of is er wel een testament maar is de persoonlijke situatie van de dementerende veranderd? Dan kan het gebeuren dat u alsnog een testament voor diegene wilt vastleggen of wijzigen.

Dit is echter niet mogelijk: een testament kan alleen door de erflater zelf vastgelegd worden. Ook als bewindvoerder kunt u dus geen testament vastleggen of wijzigen voor de dementerende.

Geldigheid testament aanvechten

Stel dat u een familielid jarenlang heeft verzorgd tot aan zijn overlijden. De laatste jaren leed dit familielid aan dementie. Na het overlijden ontdekt u in het testament dat u bent onterfd en dat het gehele vermogen aan een stichting is nagelaten, waar de overledene in de laatste maanden van zijn leven enthousiast over was. In zo’n situatie kan het zijn dat u het niet eens bent met het testament en kunt u proberen de geldigheid van het testament aan te vechten.

Om het testament aan te vechten roept u de nietigheid in van het testament vanwege wilsonbekwaamheid van de erflater of stelt u dat het testament moet worden vernietigd. Het is niet eenvoudig om dit te bewerkstelligen, nu het uitgangspunt is dat de erflater de vrijheid heeft zelf de inhoud te bepalen van het testament. Dit wordt testeervrijheid genoemd.

U dient in ieder geval aan te tonen dat de erflater al dementerende verschijnselen vertoonde op het moment dat het testament werd vastgelegd, of dat het testament onder dwang of door bedrog tot stand is gekomen.

Bovendien moet u kunnen bewijzen (of in ieder geval grondig onderbouwen) dat de erflater een andere keuze had gemaakt als er geen sprake was van dwang, bedrog, dementie of handelingsonbekwaamheid.

U heeft een advocaat nodig om een dergelijke procedure te starten. De rechter beoordeelt of het testament rechtsgeldig tot stand is gekomen.

Medische verklaring

Het is belangrijk dat u beschikt over bewijsstukken die uw stelling onderbouwen, bijvoorbeeld een medische verklaring over de erflater van voor het moment dat het testament werd vastgelegd. Op basis hiervan kan de rechter bepalen dat de notaris de erflater ten onrechte handelingsbekwaam heeft geacht. Het is namelijk een taak van de notaris om dit te toetsen.

Voor het verkrijgen van een medische verklaring over de erflater dient u te voldoen aan de volgende voorwaarden:

• Er moeten al sterke aanwijzingen zijn voor de eventuele handelingsonbekwaamheid van de erflater;
• U moet aannemelijk maken dat de overledene u ook tijdens zijn of haar leven toegang verleend zou hebben tot het medische dossier (bijvoorbeeld omdat u aanwezig bent geweest bij een gesprek tussen de erflater en de behandelend arts);
• De inzage in het medische dossier moet de enige mogelijkheid zijn om aan te tonen dat de erflater mogelijk handelingsonbekwaam was.

Erfrechtadvocaat

Het aanvechten van een testament vanwege dementie of handelingsonbekwaamheid kan een langdurig juridisch proces zijn. Neem daarom contact op met een erfrechtadvocaat van LINK Advocaten. In een eerste gesprek bespreken we uw situatie zodat u een goed beeld heeft van de eventuele procedure.

Meer weten? Neem contact met ons op voor een kennismaking.