Onderzoeksrapport vFAS: Een onderzoek naar de financiële problemen die ontstaan door een scheiding

In het kader van de Dag van de Scheiding heeft de Nederlandse vereniging van Familie- en erfrecht Advocaten en Scheidingsmediators (vFAS) onderzoek laten uitvoeren naar de financiële problemen die ontstaan door of bij een scheiding. Doel van het onderzoek is geweest om te achterhalen wat de oorzaken zijn van de financiële problematiek bij een scheiding. Ook is onderzocht welke rol deskundige begeleiding bij het maken van financiële afspraken speelt.

Oorzaken financiële problematiek bij een scheiding

Ruim de helft van de ex-partners geeft aan er door de scheiding financieel op achteruit te zijn gegaan. Als belangrijkste redenen voor de financiële achteruitgang noemen ex-partners het volgende:

• Financieel niet voorbereid op de scheiding.
• Het ontbreken van voldoende financiële middelen.
• Oneerlijke afspraken.
• Niet voldoende verdiept in de lange termijn financiële gevolgen van de scheiding.

Een factor die bijdraagt aan het ontstaan van financiële problemen is het feit dat bepaalde onderwerpen niet worden behandeld. Zo maakt ruim 80% van de ex-partners tijdens de scheiding geen afspraken over de fiscale aangifte inkomstenbelasting. Daarnaast komt bij 1 op de 3 scheidingen het onderwerp pensioen niet aan bod. Zelfs als het onderwerp wel is aangekaart tijdens de scheiding, weet bijna de helft van de ex-partners niet wat de consequenties daarvan zijn op hun portemonnee.

Rol deskundige begeleiding bij het maken van financiële afspraken

30% van de ex-partners had geen deskundige begeleiding. 54% daarvan was tevreden met de gemaakte afspraken. Van de 70% die wel deskundige begeleiding had is 64% tevreden met de gemaakte afspraken. Kort door de bocht kan dus worden gezegd dat deskundige begeleiding 10% extra tevredenheid oplevert. Waar komt deze extra tevredenheid vandaan?

Ten eerste de begeleidende functie van een deskundige. Bij het maken van de financiële afspraken is het van belang om ook de lange termijn gevolgen te overwegen. Ruim een kwart van de ex-partners heeft zich hier onvoldoende in verdiept. Deskundige begeleiding kan helpen om deze afspraken in goede banen te leiden en te voorkomen dat men achteraf ontevreden is over de afspraken.

Ten tweede zorgt deskundige begeleiding ervoor dat alle financiële kwesties aan bod komen: kinderen, alimentatie, pensioen, belastingaangifte, hypotheek en de algemene financiële situatie na een scheiding.

Zoals hierboven vermeld, denken bij een groot aantal scheidingen de ex-partners er niet aan om het onderwerp pensioen aan te kaarten. En als dit al gebeurt, weet bijna de helft van de ex-partners niet wat dit betekent voor hun financiële situatie. Een deskundige kan helpen om afspraken over het pensioen in goede banen te leiden. Bij het gros van de scheidingen die door een deskundige worden begeleid, wordt het onderwerp namelijk wel aangekaart. Ook is het aandeel ex-partners dat niet weet wat de consequenties voor de eigen portemonnee zijn beduidend lager.

Scheiding in goed overleg

Concluderend kan gesteld worden dat ex-partners die in goed overleg financiële afspraken maken (met elkaar of met behulp van deskundige begeleiding van een mediator of advocaat) over het algemeen met een beter gevoel terugkijken op de afwikkeling van de scheiding. Het ‘betere gevoel’ manifesteert zich in een aantal aspecten: ex-partners die in goed overleg uit elkaar gaan, zijn tevredener over de gemaakte financiële afspraken, hun huidige financiële situatie en hun huidige emotionele situatie. Bovendien hebben ze het gevoel dat ze beter uit de scheiding zijn gekomen dan ex-partners die de scheiding via de rechter laten regelen.